فعلا تانکر، بعدا مرتع!

خوزستان را نه خاک و ریزگردهایی که از عراق می‌آید از پا در می‌آورد نه بی آبی و نه بدی هوا، آنچه  خوزستان را آزرده است بی‌توجهی دولت‌هاست.

چطور می‌توان استانی به این پرآبی را دچار بحران بی آبی کرد؟ خوزستان یکی از پر آب‌ترین استان‌های کشور ما است. این روزها مشکل کم آبی در این استان اعتراض مردم را برانگیخته است.

اسماعیل کهرم، بوم‌شناس و فعال محیط زیست ،مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی در خصوص راه حل کوتاه مدت برای رفع بی‌آبی در خوزستان به فراز می‌گوید: «راه حل کوتاه مدت تانکر آب است. در حال حاضر در ۷۰۰ روستا در خوزستان با تانکر آب رسانی می‌شود . روزی در هفته را در نظر می‌گیرند و اطلاع رسانی می‌کنند در روز مثلا سه شنبه تانکر آب می‌آید مردم برای گرفتن آب در صف می‌ایستند. این نوع آب رسانی در بعضی استان‌ها بر فرهنگ مردم تاثیر گذاشته است. در این صف ازدواج هم صورت می‌گیرد. .در ایران ۷ هزارتانکر به هزار  روستا آب رسانی می‌کنند»

راه حل میان مدت برای رفع بی‌آبی در خوزستان

آبرسانی با تانکر البته راه حلی مسکن و کوتاه مدت است. اما در میان مدت برای مهار بحران کم‌آبی خوزستان چه باید کرد؟ کهرم د راین باره می گوید: «مرتع کاری باید انجام شود. زیرا سفره‌های آب زیرزمینی به دلیل برداشت زیاد، خالی شده است. لذا باید مرتع کاری صورت گیرد تا بارش باران تبدیل به سیل نشود. پوشش گیاهی جلوی سرعت تبخیر آب را می‌گیرد و آب به زمین می‌رود. در سفره های زیر زمینی ذخیره می‌شود تا برای مثال در ۵ سال آینده از آن استفاده شود.»

راه حل طولانی مدت برای رفع بی‌آبی در خوزستان

این بوم‌شناس و فعال محیط زیست اما همه این ها را چاره اساسی مشکل نمی داند و راه حل را در تغییر کلان در نوع نگاه به مقوله آب د رکل کشور جستجو می کند؛ «نیاز اساسی در کشور توجه کردن به آب است زیرا بزرگترین معضل کشور بی‌آبی است. آب هم مانند هرچیزی در این کشور باید سرمایه گذاری شود . سرمایه‌گذاری به معنی «شبکه یا کانال‌های آبیاری را تعبیه کنند». نیروگاه برای فرستادن آب به مسافت بعید را پیش‌بینی کنند.  لوله کشی و بعد سدسازی و شبکه‌های آب رسانی از سد به زمین زراعی باید صورت گیرد. در خصوص سدسازی جنبه‌ی پرو پاگاندا و تبلیغ  زیادی می‌شود . در کشور سد ساخته می‌شود و به بهره برداری می‌رسد ولی بعد از آن  اهمیتی ندارد و رها می‌شود. آب از سدها به روستاها رسانده نمی‌شود.لذا کار نیمه کاره انجام می‌شود .»

کهرم می‌افزاید: «مشکل ما سدسازی است. آب با پمپ از زیرزمین به لوله ها ارسال می‌شود .حدود ۳ درصد از بودجه در وزارت نیرو صرف آب‌های زیر زمینی شده است.۹۷ درصد صرف آب‌های سطحی شده است.  آبی که تا به امروز از آن استفاده کرده‌ایم  آب‌های زیرزمینی است که به پایان رسیده است. سدها عامل اصلی کم آبی ما هستند زیرا برخی سازمان‌ها از سدسازی برداشت اقتصادی داشتند. سد و راه آهن از گران‌ترین طرح‌های دنیا هستند .برای مثال ۱۵۰ کارگر به مدت ۵ سال  در پروژه سدسازی کار می‌کنند تا یک سد ساخته شود و این خود برای کشور هزینه‌بر است.»

وضعیت وخیم و بحرانی و آب در کشور برخی را به این اندیشه رسانده که شاید برای حل این مشکل ناگزیر باید سدهای موجود را تخریب کرد. کهرم اما با این ایده مخالف است. مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی، در این خصوص معتقد است: «نیازی به تخریب سدها نداریم زیرا امروزه پشت دیواره‌ سدها سمت دریاچه، مخازنی وجود دارد که حدود بیست میلیون آب را  نگهداری می‌کند. از یک سو آب می‌آید و سوی دیگر خارج می‌شود و می‌توان دریچه‌ها را باز کرد. شاید بعد از گذشت سالیان آب و هوای کشور تغییر کند و این سدها برای کشور مفید باشند و بنابراین خرابی لحاظ نمی‌شود .

لزوم تغییر در روش کشاورزی 

اسماعیل کهرم با یک عمر تجربه در زمینه حفاظت از منابع طبیعی ایران، تغییر در شیوه کشت و کار را نیز یکی زا مهمترین راه‌کارهای رویارویی با بحران کم‌آبی می‌داند. او می‌گوید: «در۱۲ استان برنج کاری می‌شود باید حداکثر در ۳استان برنج کاری انجام شود (گیلان مازندران و استان گلستان) اما هم اکنون در کرانه زاینده رود  هم برنج کاری می‌شود که این روش بسیار به ضرر زاینده رود تمام می‌شود. یا برای مثال در لنجان اصفهان که یک شهر کویری است سیفی کاری می‌شود. در ارومیه با وجود کم، آبی سیب کاشت می‌شود که شرکت‌های کمپوت سیب از  محصولات آن استفاده می‌کنند .بهتر است در این مناطق زعفران کاشت شود که  آب کمتری می‌خواهد.  ضمن اینکه این محصول بهره‌ مالی بهتری برای کشاورز دارد»